Zaburzenia miesiączkowania

Autorzy: lek. Marek Walczak, dr n.med. Tomasz Olejniczak

 

Zaburzenia miesiączkowania to bardzo szeroka grupa różnego rodzaju nieprawidłowości dotyczących cyklu miesiączkowego. Jest to skomplikowane zagadnienie, dlatego na samym wstępie, warto przypomnieć sobie kilka podstawowych informacji właśnie o CYKLU MIESIĄCZKOWYM.

 

CYKL MIESIĄCZKOWY

Już sama nazwa sugeruje, że w organizmie kobiety co pewien określony czas, w przybliżeniu co miesiąc,

dochodzi do następujących po sobie i powtarzających się czyli cyklicznych zmian.

Cykl miesiączkowy to połączenie wielu zmian toczących się w różnych częściach organizmu. Dokładniej zostaną one opisane w dalszej części artykułu, ale już na wstępie można powiedzieć, że obejmują one:

Zanim przejdziemy do omówienia zaburzeń, warto wspomnieć o ogólnych wartościach, które przyjmujemy jako prawidłowe dla cyklu miesiączkowego. Nie można jednak zapomnieć, że dla każdej kobiety poszczególne cechy cyklu są bardzo indywidualne i mogą zmieniać się na przestrzeni lat. Poniżej przedstawiamy najważniejsze cechy:

• DŁUGOŚĆ CYKLU - ile dni trwa cykl, czyli odstęp pomiędzy pierwszym dniem krwawienia i wystąpieniem kolejnego krwawienia (menstruacji), najczęściej 28 – 30 dni, ale za normę przyjmuje się przedział od 21 do nawet 35 dni

• DŁUGOŚĆ MENSTRUACJI - długość krwawienia miesiączkowego, około 5 dni

• OBFITOŚĆ MENSTRUACJI - 20 – 80 ml

• BOLESNOŚĆ : nie powinny boleć lub tylko nieznacznie (ból występuje u ponad połowy kobiet)

• OWULACJA : powinna występować, zazwyczaj w połowie cyklu ok 14 dnia

 

ZABURZENIA MIESIĄCZKOWANIA

Poszczególne cechy prawidłowego cyklu miesiączkowego przedstawione wyżej, są bardzo pomocne w uporządkowaniu i zrozumieniu zaburzeń miesiączkowania. Niektóre z nich, jak przykładowo nadmierny bólwystępujący w trakcie cyklu są bezpośrednio odczuwalne dla kobiety. Inne takie jak długość czy regularność cyklu mogą być w stosunkowo prostu sposób zaobserwowane w kolejnych miesiącach. Jeszcze inne jak na przykład występowanie owulacji w trakcie danego cyklu są często możliwe do oceny jedynie przez lekarza.

Tak więc mówiąc o zaburzeniach miesiączkowania, możemy je spróbować podzielić w zależności od tego czy zaburzone są:

• CYKL – czas trwania, regularność

• MENSTRUACJA - obecność lub brak, czas trwania, obfitość

• OBECNOŚĆ DODATKOWYCH KRWAWIEŃ

• BOLESNOŚĆ

• OWULACJA - czy podczas cyklu występuje owulacja i w którym dniu cyklu występuje

 

Poniższa grafika może być pomocna w zrozumieniu elementów, które w cyklu jajnikowym mogą funkcjonować nieprawidłowo. Nie można zapomnieć, że w tym samym czasie może wystąpić też kombinacja różnych zaburzeń.

Większość zaburzeń posiada swoje specjalistyczne nazwy, którymi niekiedy może posługiwać się lekarz, a są one zaczerpnięte z języka łacińskiego. Posługując się kilkoma przykładami, można lepiej zrozumieć możliwe zaburzenia miesiączkowania.

Bardzo istotna jest świadomość, że ludzki organizm to system naczyń połączonych, których zależności są nierzadko bardzo skomplikowane. Powyższy podział pozwala w uproszczony sposób zrozumieć, w którym miejscu tego skomplikowanego układu występuje problem, natomiast poznanie przyczyny wymaga nierzadko pogłębionej diagnostyki.

 

PRZYCZYNY ZABURZEŃ

Przechodząc do przyczyn zaburzeń miesiączkowania należy pamiętać, że ich zrozumienie ma kluczowe znaczenie dla postawienia właściwej diagnozy i zastosowania odpowiedniego leczenia. Zasadniczo, aby wystąpił prawidłowy cykl miesiączkowy, muszą być spełnione następujące warunki, które są pewnym uproszczeniem skomplikowanych procesów toczących się w organizmie:

• wszystko zaczyna się w głowie - wyspecjalizowane części mózgu (podwzgórze, a później przysadka) uwalniają hormony odpowiedzialne za rozpoczęcie cyklu miesiączkowego

• kolejna stacja to sprawnie działające jajniki – wydzielone z mózgu hormony działają na jajniki, w których zachodzi proces dojrzewania komórki jajowej oraz równocześnie produkcja kolejnych hormonów

• zmiany w endometrium – jest to warstwa komórek, która znajduje się wewnątrz macicy; to właśnie te komórki reagują na wytworzone w jajniku hormony początkowo intensywny wzrostem, oraz w późniejszym czasie obumieraniem i złuszczaniem się co widoczne jest w postaci miesiączki

• tarczyca i nadnercza są równie ważne – hormony wydzielane przez te dwa organy także wpływają na cykl miesiączkowy

• prawidłowa budowa anatomiczna - choć są stosunkowo rzadkie, to pewne zaburzenia w budowie narządów płciowych mogą powodować na przykład brak krwawienia

Jak widać cykl miesiączkowy jest zależny od wielu skomplikowanych czynników, co czyni diagnostykę zaburzeń miesiączkowania zagadnieniem trudnym i nierzadko długotrwałym, ale również niezwykle ciekawym. W trakcie poszukiwania przyczyn, oprócz zebrania bardzo szczegółowego wywiadu i wykonania badania ginekologicznego połączonego z badaniem USG, często wykorzystuje się oznaczenia we krwi poziomu hormonów takich jak folikulotropina, lutropina, progesteronu czy estrogenu oraz hormonów tarczycy, nadnerczy czy prolaktyny. Szczegółowe informacje na temat właściwego czasu wykonywania wymienionych badań najlepiej omówić z lekarzem prowadzącym.

Już w najbliższym czasie pojawi się kontynuacja artykułu, której tematem będzie leczenie zaburzeń miesiączkowania.