dr n.med. Tomasz Olejniczak

 

Szczepienie przeciwko HPV

 

 

 

W poniższym artykule wyjaśniamy czym jest wirus HPV, jak można się nim zarazić, jakie konsekwencje może powodować infekcja tym wirusem oraz przede wszystkim dostarczymy garść wiedzy o tym dlaczego warto i jak chronić się przed infekcją HPV.

Zakażenie wirusem HPV

HPV (ang. human papillomavirus), czyli wirus brodawczaka ludzkiego, jest odpowiedzialny za największą liczbę infekcji przenoszonych drogą płciową. Uważa się, że ok. 70-80% aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn przed 50. rokiem życia zakazi się HPV – często nawet kilkukrotnie. U części z nich, wirus doprowadzi do rozwoju różnego typu zmian, w tym niestety nowotworów.

Wirusem HPV najczęściej zakażamy się podczas kontaktów seksualnych – zarówno waginalnych, analnych, jak i oralnych z nosicielem zakażenia, którym może być zarówno mężczyzna jak i kobieta. Wirusem HPV może się zakazić każdy – w dowolnym momencie życia, głównie podczas aktywności seksualnej, ale możliwe są też inne ścieżki zakażenia: kontakt ze skórą, błoną śluzową, śliną lub krwią osoby z HPV, a także... poród. Tu ryzyko na szczęście jest niewielkie.

Sama infekcja najczęściej przebiega bezobjawowo i nie boli co ma też swoje minusy – nieświadomie można przekazywać wirusa kolejnym partnerom. Co więcej, jedna osoba może zakazić się nawet kilkukrotnie, ponieważ wirus posiada wiele typy – a te mogą powodować różne konsekwencje.

Konsekwencje infekcji HPV

HPV przede wszystkim prowadzi do rozwoju raka szyjki macicy. Dowodem na to są badania które pokazują, że około 99% zmian poprzedzających wystąpienie raka, jest spowodowanych właśnie tym wirusem. Jednak to nie wszystko. Istnieją bowiem także inne nowotwory, które mogą być konsekwencją zakażenia wirusem (choć bywają i inne czynnik, które się do nich przyczyniają). Co niezwykle ważne, dotykają one zarówno kobiety, jak i mężczyzn.
WIRUS HPV ODPOWIADA za:

• NIEMAL 100% PRZYPADKÓW RAKA SZYJKI MACICY,
• 64-100% NOWOTWORÓW POCHWY,
• 90% NOWOTWORÓW ODBYTU,
• PRAWIE 70% NOWOTWORÓW GARDŁA,
• 30% NOWOTWORÓW PRĄCIA.

Zatrzymując się na chwilę przy raku szyjki macicy, każdego roku na świecie odnotowuje się ok. 470 tysięcy zachorowań. Wśród wszystkich nowotworów występujących u kobiet zajmuje on trzecią pozycję, przyczyniając się do około 230 tysięcy śmierci rocznie. Choroba nie dyskryminuje i dotyka kobiety w każdym wieku, również przed okresem macierzyństwa co może w się przekładać na późniejsze trudności w okresie ciąży.

Dlatego tak ważna jest świadomość tego jak powszechna jest infekcja HPV i idące za tym działania – profilaktyka polegająca zarówno na wczesnym wykrywaniu choroby,
(o której w kontekście kobiet już pisaliśmy na naszym blogu i zachęcamy do lektury, blog/ginekologia/profilaktyka-raka-szyjki-macicy) ale co równie ważne, na uodpornieniu i możliwości zapobiegnięcia infekcji za pomocą szczepionki.

Profilaktyka

Na szczęście przed samą infekcją jak i jej niekorzystnymi konsekwencjami można się uchronić przez realizację szczepienia ochronnego.

Zgodnie z obecnym stanem wiedzy medycznej, szczepienie przeciwko HPV to jedyna skuteczna forma profilaktyka nowotworów szyjki macicy.

Według rekomendacji WHO optymalnym momentem na zaszczepienie się jest okres przed inicjacją seksualną, ponieważ istnieje największe prawdopodobieństwo, że organizm nie miał jeszcze kontaktu z wirusem, a to pozwala osiągnąć najlepsze efekty zdrowotne.

Szczepienie można przyjąć od 9. roku życia natomiast, w przypadku wszystkich preparatów dostępnych w Polsce wskazania, nie określają górnej granicy wieku. Program szczepień przeznaczony jest zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn.

Preparaty

W Europie, w tym na rynku polskim, dostępne są trzy rodzaje szczepień przeciwko HPV. Wszystkie działają na podobnej zasadzie, różny jest natomiast zakres ochrony, czyli liczba genotypów HPV, na które uodparniają poszczególne preparaty.

W zależności od wieku osoby przyjmującej szczepienie liczba potrzebnych dawek może się różnić, 2 lub 3 dawki, przy czym koszt jednej dawki szczepionki 9-walentnej to około 600 zł.

Dla osób od 9. do 15. roku życia włącznie kompletne szczepienie składa się z 2 dawek szczepionki podanych w odstępie 6–12 miesięcy, przy czym minimalny czas między pierwszą a drugą dawką wynosi 5 miesięcy. Szczepienie osób powyżej 15. roku życia obejmuje 3 dawki podawane w schemacie 0, 2, 6 miesięcy.

Skuteczność

Zgodnie z danymi amerykańskiej agencji rządowej Centers for Disease Control and Prevention wszystkie badane preparaty mają bardzo wysoką (zbliżoną do 100%) skuteczność u osób, które nie wykazywały wcześniejszych objawów infekcji HPV.
I nie tylko dlatego, że Panowie jedynie przenoszą HPV na partnerki. Oni także mogą zachorować, bo konsekwencje wirusa to nie sam nowotwór szyjki macicy.

Mężczyźni

Wskutek postępu wiedzy o HPV, w 2009 roku Komitet Doradczy ds. Szczepień Ochronnych (ACIP) wydał rekomendację, aby objęły one także chłopców. Obecnie we wszystkich krajach o zaawansowanym rozwoju dostępne są szczepienia przeciw HPV przeznaczone dla dziewczynek i chłopców oraz kobiet i mężczyzn.

Mężczyźni zarówno przenoszą wirusa, jak i chorują na choroby HPV-zależne, dlatego wyeliminowanie nowotworów powodowanych przez HPV, w tym raka szyjki macicy, nie zostanie osiągnięty bez szczepienia chłopców.

Dane i fakty:

Po 10 latach programów szczepień przeciw HPV kraje, które je prowadziły, odnotowały około 90-procentową redukcję infekcji wirusem HPV typu 6, 11, 16 i 18 oraz 85-procentową redukcję patologii wysokiego stopnia szyjki macicy. O 90% zmniejszyła się również zachorowalność na brodawki narządów płciowych.

Australia – pierwszy kraj, który wprowadził powszechne bezpłatne szczepienia przeciw HPV, oraz zapewnia badania przesiewowe w kierunku raka szyjki – szacuje, że do 2028 roku wyeliminuje problem nowotworów szyjki macicy ze zdrowia publicznego

W długoterminowych skandynawskich badaniach kobiet w wieku od 16 do 23 lat, które otrzymały trzy dawki 4-walentnej szczepionki, po 12 latach wykazano jej 100-procentową skuteczność przeciw typom HPV 16 i 18. Wskaźnik seropozytywności (obecności przeciwciał) dla wszystkich czterech typów HPV wyniósł ponad 90%

Obecnie niemal we wszystkich krajach Europy szczepienia przeciw HPV figurują w krajowych programach powszechnych szczepień dla nastolatków. 30 na 31 krajów (Polska jest tu niechlubnym wyjątkiem) ma programy szczepień dla dziewcząt, 14 krajów również dla chłopców.

W Europie rak szyjki macicy jest obecnie w pierwszej dziesiątce najczęstszych nowotworów występujących u kobiet. Jest też drugim z tych, na które najczęściej umierają kobiety w wieku od 15 do 44 lat.

Według światowych statystyk z początku XXI wieku dwa najczęściej występujące typy HPV, które odpowiadają za 70% przypadków nowotworów szyjki macicy, to HPV 16 i 18. W najnowszych badaniach na polskich pacjentkach wykazano, że najczęściej występującymi w naszym regionie onkogennymi typami HPV są 16, 31, 52, 51, 18 i 339. Ponadto za powstawanie nowotworów odpowiadają typy: 35, 39, 40, 43, 53, 54, 55, 56 oraz 58

Oprócz różnych rodzajów nowotworów HPV potrafi zafundować wiele innych nieprzyjemności – np. nieestetyczne brodawki narządów płciowych, tzw kłykciny kończyste.

Przed konsekwencjami HPV najskuteczniej chronią szczepienia. Mogą je przyjąć również dorośli – im wcześniej, tym lepiej.