dr n. med. Katarzyna Olejniczak

 

Czy są dostępne testy (punktowe testy skórne, swoiste IgE z krwi) mogą potwierdzić lub wykluczyć alergię pokarmową?

 

Streszczenie

Przewlekłe objawy u niemowląt jak nawracające nadmierne ulewania, kolki, ból brzucha, zaparcia, biegunki nieprawidłowe stolce mogą być objawem alergii pokarmowej. Dlatego w grupie niemowląt z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku objawów alergii, zwłaszcza gdy rodzeństwo miało problemy z tolerancją mleka krowiego warto wydłużyć czas karmienia piersią.

      Alergia pokarmowa, jak wspomniałam w poprzednim artykule, jest nieprawidłową reakcją immunologiczną na pokarm. Stanowi część dużej grupy niepożądanych reakcji na składniki pokarmowe i odróżnia się od innych reakcji zaangażowaniem specyficznych komórek i mediatorów reakcji immunologicznej co skutkuje wystąpieniem objawów. Natomiast niepożądane reakcje pokarmowe obejmują szerszą grupę reakcji zarówno o podłożu immunologicznym i nieimmunologicznym - a więc też np. niedobór enzymów, reakcje toksyczne i inne.

Alergia pokarmowa może być spowodowana działaniem przeciwciał IgE swoistych w kierunku białka danego pokarmu. W ramach diagnostyki można wykorzystać powstałe przeciwciała i udowodnić uczulenie na konkretne, podejrzewane białko pokarmowe. Wykorzystujemy do tego celu punktowe testy skórne (oceniamy bąbel i rumień powstały po kilku minutach na skórze po nałożeniu komercyjnych, gotowych testów swoiste IgE potwierdzają uczulenie na dany pokarm) dają odpowiedź jaki alergen uczula.

Stąd też najważniejszy jest skrupulatnie zebrany wywiad uwzględniający okoliczności wystąpienia objawów, a głownie chodzi tu o czas. Typowe objawy alergii pokarmowej IgE-zależnej zaczynają się po kilku minutach do dwóch godzin po spożyciu pokarmu. Może pojawić się świąd wokół ust, podbródka, podniebienia, z towarzyszącym rumieniem, bąblami pokrzywkowymi, obrzęk powiek, łzawienie, wodnista wydzielina z nosa, kichanie, obrzęk nosa, chrypka, obrzęk krtani z utrudnionym oddechem, duszność, świszczący oddech i kaszel, wymioty, biegunka, przyspieszenie czynności serca, zawroty i ból głowy, a także omdlenie, drgawki. Te ostatnie mogą stanowić zagrożenie życia. W takiej sytuacji skierowanie pacjenta na wspomniane wyżej testy ma uzasadnienie. Jest duże prawdopodobieństwo, że testy ujawnią sprawczy alergen.

Istnieje jednak możliwość, że objawy alergii pokarmowej przebiegają według innego mechanizmu, nadal angażującego układ immunologiczny (komórki i ich mediatory), ale bez udziału przeciwciał -mechanizmu IgE-niezależnego. Najczęściej dotyczy to najmłodszych, to jest niemowląt i małych dzieci.

Objawy w tym rodzaju odpowiedzi powstają kilka godzin po spożyciu pokarmu, nawet do kilku dni po ekspozycji, są typowo objawy przewlekłe i mogą dotyczyć różnych odcinków przewodu pokarmowego. Pojawiają się na przykład bóle brzucha, kolki, zaparcia, biegunki, wymioty, brak przyrostu masy ciała i inne. Każdy z tych objawów jest charakterystyczny na danego odcinka, ale objawy mogą się nakładać. Co ważne, pojedyncze objawy mogą być obserwowane u zdrowych dzieci.

Głównym narzędziem w diagnostyce tego rodzaju alergii jest eliminacja podejrzewanego pokarmu z diety, a najczęstsze alergeny przyczynowe to białko mleka krowiego, jajko, soja i mąka pszenna. To głównie te alergeny powinny być brane pod uwagę w próbach eliminacyjnych. Nadmiernie rozbudowane diety eliminacyjne nie prowadzą do oczekiwanej poprawy i źle wpływają na zdrowie matki karmiącej.