Dr n.med. Katarzyna Olejniczak

 

 Alergia na brzozę i reakcje krzyżowe z alergenami pokarmowymi i wziewnymi

W skrócie:

Alergia na pyłek brzozy często prowadzi do reakcji krzyżowych z pokarmami zawierającymi PR-10. Objawy dotyczą nosa, oczu, oskrzeli i przewodu pokarmowego. Zrozumienie krzyżowości i diagnostyki molekularnej są kluczowe dla skutecznego leczenia.

Alergia na brzozę i reakcje krzyżowe z alergenami pokarmowymi i wziewnymi

Alergia na pyłek brzozy (Betula verrucosa) jest jedną z najczęstszych postaci alergii wziewnej w Europie Środkowej i Północnej. Wczesną wiosną stanowi główną przyczynę sezonowego alergicznego nieżytu nosa (typowo: kichanie, wodnista wydzielina z nosa, świąd nosa i oczu, łzawienie, uczucie zatkania nosa) zapalenia spojówek, a także zaostrzeń astmy (najczęściej w postacie duszności, świszczącego oddechu, kaszlu, uczucia ucisku w klatce piersiowej).  W alergenie brzozy głównym składnikiem jest białkowy komponent  Bet v 1  odpowiedzialny za powyższe objawy. Reprezentuje  on rodzinę białek PR-10.

Białka PR ( Pathogenesis-Related proteins) to rodzina białek odpornościowych roślin, syntetyzowanych w odpowiedzi na stres środowiskowy, infekcje lub uszkodzenia.  Rodzina  tych białek jest jedną  z najlepiej poznanych związanych z alergiami krzyżowymi między pyłkami a pokarmami roślinnymi.

Objawy uczulenia na pyłek drzew brzozowatych mogą pojawić się już od lutego/marca, a nawet wcześniej jeśli zima była stosunkowo łagodna do maja i mogą być wywołane także przez pyłki olchy (Alnus spp.) i leszczyny (Corylus avellana), zawierające  alergeny Aln g 1 (od Alnus) i Cor a 1 (od Corylus).  Należą również do rodziny PR-10. Są one homologiczne strukturalnie, czyli mają bardzo podobną budowę trzeciorzędową, co prowadzi do silnych reakcji krzyżowych.

Co to oznacza? Że osoba uczulona na pyłek brzozy (Bet v 1)  będzie z bardzo dużym prawdopodobieństwem reagować na pyłek olchy (Aln g 1) i pyłek leszczyny (Cor a 1). Jest to klasyczny objaw alergii krzyżowej tutaj w ramach białek PR-10.

Z uwagi na wysokie podobieństwo strukturalne Bet v 1 do białek obecnych w wielu roślinach jadalnych, dochodzi również do licznych reakcji krzyżowych, które odpowiadają za pokarmowe objawy alergii u dorosłych – zwłaszcza zespół alergii jamy ustnej (oral allergy syndrome, OAS). Przykładem może być:  jabłko, marchew, orzech laskowy, soja. Należy pamiętać, że pierwotnym uczuleniem jest uczulenie na pyłek brzozy, a wtórnie do tego stanu występują objawy ze strony jamy ustnej w postaci świądu lub pieczenia warg, języka, gardła, obrzęku jamy ustnej. Nie są to objawy mocno nasilone w przeciwieństwie do uczulenia na inne komponenty mogące występować w roślinach jak na przykład białka magazynowe LTP, mogą być przyczyną reakcji ogólnoustrojowych.

Białka PR-10 Są one termolabilne – są wrażliwe na działanie wysokiej temperatury, dlatego gotowane produkty zwykle nie powodują dolegliwości.

Z danych EAACI (Europejskiej Akademii Alergologii i Immunologii Klinicznej) wynika, że 50–70% dorosłych uczulonych na pyłek brzozy ma objawy po spożyciu surowych warzyw i owoców. Dzieci częściej mają pierwotne alergie pokarmowe.

W ramach diagnostyki dysponujemy możliwością wykonania testów skórnych oraz badań laboratoryjnych z surowicy krwi (swoiste IgE w kierunku ekstraktów alergenowych jak i szczegółowe badania dotyczących wspomnianych wyżej komponentów.

W leczeniu zalecane jest unikanie alergenów, farmakoterapia (antyhistaminiki, sterydy donosowe), a w bardzo nasilonych objawach immunoterapia swoista - odczulanie - (SCIT/SLIT) przeciwko brzozie.

1. Vieths S, et al. "Component-resolved diagnosis (CRD) of type I allergy to plant foods and pollens." Clin Transl Allergy. 2014;4:26.
2. Matricardi PM, et al. "EAACI Molecular Allergology User's Guide." Allergy. 2016;71(5):1–196.
3. Treudler R, Simon JC. "Overview of component resolved diagnostics." Curr Opin Allergy Clin Immunol. 2013;13(6):644–650.